~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
"Καθόμουν και έκλαιγα για την Ελλάδα. Παναγιά μου βοήθα και αυτή τη φορά τους Έλληνες". Θεόδωρος Κολοκοτρώνης

ΕΛΛΑΔΑ - ΜΝΗΜΕΙΑ - Αρχαιολογικοί χώροι και Μνημεία στην Ελλάδα. Ελληνικός Πολιτισμός

ΕΛΛΑΔΑ - ΜΝΗΜΕΙΑ - Αρχαιολογικοί χώροι και Μνημεία στην Ελλάδα. Ελληνικός Πολιτισμός
ΕΛΛΑΔΑ - ΜΝΗΜΕΙΑ - Αρχαιολογικοί χώροι και Μνημεία στην Ελλάδα. Ελληνικός Πολιτισμός


Μετάφραση [Translate]

Σάββατο 1 Ιουλίου 2017

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ ΚΑΙ ΑΛΗ ΦΑΡΜΑΚΗΣ : Ή ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΤΩΝ ΒΛΑΜΗΔΩΝ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ

Isidoros Skliros 
Ελληνική Ιστορία και Προϊστορία - Greek History and Prehistory.

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ ΚΑΙ ΑΛΗ ΦΑΡΜΑΚΗΣ : 
Ή ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΤΩΝ ΒΛΑΜΗΔΩΝ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ


Οι Λαλαίοι προέρχονταν από χριστιανούς Έλληνες Αρβανίτες της Πελοποννήσου που εξισλαμίστηκαν στα 1715, όταν συμπληρώθηκε η κατάκτηση της χώρας από τους Τούρκους. Οι Χοττομαναίοι, άρχοντες της Γαστούνης, τους χρησιμοποίησαν για να επιβάλλουν την εξουσία τους στην περιοχή της Ηλείας. Έτσι οι Λαλαίοι άρχισαν να αποκτούν δύναμη και όταν παρουσιάστηκαν στα βουνά οι κλέφτες, αυτοί έπαιξαν το ρόλο του χωροφύλακα. Το αποτέλεσμα ήταν να αποκτήσουν τρομερή δύναμη, την οποία μετέτρεψαν σε τυραννία και καταδυνάστευαν όλη την Ηλεία. 
Λεηλατούσαν με αρπαγές και βιαιότητες όλη την γύρω περιοχή. Βλάμης (αρβ. vllam), Μπράτιμος (σλαβ. bratim). Είναι οι συνομήλικοι, στενοί φίλοι ή και συγγενείς, του γαμπρού ή της νύφης, οι οποίοι συμμετέχουν ποικιλοτρόπως στις διεργασίες διεξαγωγής του γάμου και τέλος συνοδεύουν το γαμπρό ή τη νύφη αντίστοιχα, στην εκκλησία. «… γεια σου μπράτιμι ή βλαμ’ ..», θα ακούσουμε, να αποκαλούνται και να χαιρετιούνται , με αυτό τον τρόπο. Ο όρος βλάμης ή βλάμισσα, με την ευρύτερη έννοια, σημαίνει σύντροφος, αδερφοποιτός, παλικαράς, εραστής, κουτσαβάκης, γενναίος, λεβέντης, ασίκης. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας το έθιμο διαδόθηκε σ’ όλα τα μέρη όπου έδρασε η κλεφτουριά, όπως στην Ήπειρο, στη Μακεδονία, στη Θεσσαλία, στη Στερεά Ελλάδα, στην Πελοπόννησο και στην Κρήτη. Από τις λίγες πληροφορίες «γραπτές και προφορικές», που υπάρχουν για τον τρόπο που γινόταν το έθιμο, συμπεραίνουμε πως η ανταλλαγή του αίματος αντικαταστάθηκε με συμβολικές πράξεις και την ευλογία της Εκκλησίας. 
Οι ενδιαφερόμενοι αντάμωναν τα χέρια τους πάνω στο Ευαγγέλιο κι αν ήταν περισσότεροι οι ενδιαφερόμενοι κρατιόντουσαν από τα χέρια και ορκίζονταν αμοιβαία πίστη, στη συνέχεια διάβαζε ο παπάς τις ευχές και στο τέλος αλληλοασπάζονταν λέγοντας «η ζωή σου είναι ζωή μου και η ψυχή σου είναι ψυχή μου». Στην Ήπειρο, κι όχι μόνο, λέγονται βλάμηδες «από την αρβανίτικη λέξη βλαμ» και μετά την αδελφοποίηση «οι βλάμηδες» το γιορτάζουν με φαγοπότι και χορό. Οι Κολοκοτρωναίοι γίνονται αδελφοποιητοί με τους Λαλιώτες, παρά την φιλία τους αυτή οι Λαλιώτες σφάζουν τον Μπότσικα Κολοκοτρώνη όταν 3.000 Λαλιώτες Τουρκαλβανοί και 5.000 Τούρκοι το 1740 χτυπιούνται με τους αρματολούς της Πελοποννήσου. Η σύγκρουση είναι θρησκευτική ανεξάρτητα φυλετικής καταγωγής, Χριστιανοί κατά Μωαμεθανών. Ο Θ. Κολοκοτρώνης ήταν πολύ καλός φίλος με τον Αλή Φαρμάκη και οι δύο ήταν φωτεινά μυαλά πολύ μπροστά από την εποχή τους. Βέβαια παρά την φιλία του με τον Αλή Φαρμάκη αδυνατεί να σώσει τον παππού του Θ Κολοκοτρώνη που είχε ζητήσει την προστασία του, που οι αφηνιασμένοι Τουρκαλβανοί τον διαμελίζουν στην κυριολεξία στην Μεσσηνία. Ο Αλή Φαρμάκης ήταν φίλος και αδελφοποιτός με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. 
Η φιλία των είχε αρχίσει από τους παππούδες των, μεταβιβάσθηκε στους γονείς των και έγινε αδιάρρηκτος, μεταξύ των δύο κορυφαίων, τότε, της Τουρκαρβανιτιάς και της Ελληνικής λεβεντιάς και κλεφτουριάς ανδρών, Αλή Φαρμάκη και Θεοδώρου Κολοκοτρώνη. Ο Κολοκοτρώνης έλεγε: «Ο πάππος του Αλή Φαρμάκη και ο πάππος ο ιδικός μου Γιάννης Κολοκοτρώνης ήσαν φίλοι και αδελφοποιτοί. Εσκοτώθηκε ο παππούλης μου, απέθανε και ο παππούλης του Αλή Φαρμάκη, και έμεινε η φιλία, η ίδια εις τον πατέρα μου και εις τον πατέρα του Αλή Φαρμάκη. Ως φίλοι πατρικοί ελάβομεν ημείς ανταπόκρισιν, δεν τον είχα ιδεί προσωπικώς». Κατά το έτος 1800 μ.Χ. ο Αλή - Φαρμάκης, αδελφοποιτός του Κολοκοτρώνη, επέλεξε το Μοναστηράκι για έδρα του, λόγω του ότι ήταν χτισμένο σε λόφο και δέσποζε των γύρω οικισμών. Όταν ανέλαβε ως αγάς την διοίκηση της Τούρκικης εξουσίας, έχτισε στο πάνω μέρος του χωριού ισχυρότατο πύργο. Λέγεται ότι για να γίνουν πιο ισχυρά τα τείχη του πύργου, μέσα στη λάσπη που χρησιμοποιούσαν έριχναν και χιλιάδες ασπράδια αυγών, τα οποία έφερναν οι ραγιάδες. Έτσι, ο πύργος έγινες τέλειος και πολύ ισχυρός. Μετά την Επανάσταση του 1821, ο πύργος γκρεμίστηκε. Σήμερα σώζονται μερικά τείχη και όποιος τον επισκέπτεται αντιλαμβάνεται πόσο γερός ήταν. Αλή Φαρμάκης Περίφημος Τουρκαλβανός, αγάς του Λάλα, πάμπλουτος και πανίσχυρος. 
Ήταν παιδί του Αλή Αγά, αρχηγού των αγάδων του Λάλα, προ του 1800. Ήταν αδερφός του Αλή, Σεΐντ, Βεηζούλ και Ιμπραήμ αγάδων του Λάλα, Γαστούνης και Πύργου. Είχε δε γαμπρό τον φοβερό Αλή Τσεκούρα που τρομοκρατούσε όλο τον Μοριά, όπου ήταν ιδιοκτήτης τσιφλικιών και δεκατιστής των προσόδων. Περιστοιχιζόταν από 200 έως 300 Λαλαίους Τούρκους στρατιώτες. Η παράδοση λέει ότι είχε βρει ένα μεγάλο Βενετικό θησαυρό στο Μοναστηράκι της Γορτυνίας. Μεγάλος γαιοκτήμονας με πολλές προσοδοφόρους εκτάσεις και πολλά αιγοπρόβατα, βόδια και άλογα, λιβάδια, μύλους και με μεγαλοπρεπή ανάκτορα πλησίον των σαραγιών των αδελφών του Αλή, Σεΐντ και Βεηζούλ Αγάδων, περίφημα για τον πλούτο, την χλιδή και πολυτέλεια, υπερμεγέθη και ισχυρότατα. Κατά το έτος 1808, λόγω απειθαρχίας του Αλή - Φαρμάκη προς τον Σουλτάνο, ο τελευταίος έστειλε τον Βελή Πασά, γιο του Αλή Πασά των Ιωαννίνων, να τον καθυποτάξει. Ο Αλή - Φαρμάκης συγκέντρωσε πολεμιστές για να αντιμετωπίσει τον Βελή. 
Ανάμεσά τους πολεμούσε και ο Κολοκοτρώνης, με άλλα δεκαεφτά παλικάρια του, εκ των οποίων και ο Νικηταράς. Τα δύο αντίπαλα στρατεύματα έδωσαν μάχη στην περιοχή που σήμερα είναι το χωριό Βελημάχι, στην οποία ο Βελής χρησιμοποίησε κανόνια. Βλέποντας όμως ότι τα τείχη ήταν πολύ ισχυρά για να γκρεμιστούν από τους κανονιοβολισμούς, προέβη στο εξής τέχνασμα: άνοιξε υπόγειες στοές, οι οποίες έφτασαν μέχρι την άλλη μεριά του πύργου, με σκοπό να βάλει κάτω από τον πύργο βαρέλια με μπαρούτι για να τον ανατινάξει. Ωστόσο, ο Κολοκοτρώνης αντιλήφθηκε το σχέδιό του και άρχισε να φτιάχνει γύρο από τον πύργο μια κυκλική τάφρο, ώστε η φωτιά από το μπαρούτι να βρει κενό και να μην ρίξει τον πύργο. 
Όταν ο Βελής τελείωσε τις στοές, προτού βάλει φωτιά στο μπαρούτι, κάλεσε τον Αλή Φαρμάκη να παραδοθεί, με τα παρακάτω λόγια: Βελής: «Παραδοθείτε γιατί θα σας κάψω όλους σαν το ποντικό στη φάκα».Αλή Φαρμάκης: «Δεν παραδινόμαστε, γιατί, εάν εσύ έστησες φάκα, εγώ της έβαλα την τσάκα» (ξύλινο στήριγμα στις παλιές πόρτες του χωριού για να μην ανοίγουν), εννοώντας, ασφαλώς, την κυκλική τάφρο του Κολοκοτρώνη. Πράγματι, ο πύργος δεν έπαθε τίποτε με τη φωτιά από το μπαρούτι και έτσι η πολιορκία συνεχίστηκε για έξι μήνες περίπου χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Όμως, για να μην συνεχίζεται η αιματοχυσία, μεσολάβησαν οι συγγενείς του Αλή Φαρμάκη από τον Λάλα, και τον έπεισαν να παραδοθεί. Σε μια στιγμή είπαν στον γέρο αλλά καλύτερα δες ένα σπαρταριστό διάλογο ανάμεσα στον καπετάνιο και σ΄ έναν ανηψιό του Φαρμάκη, που σαν είδε πόσο ασίκικα πολεμούσε ο παλιός κλέφτης, δεν κρατήθηκε και του είπε:
- Αχ, βρε Κολοκοτρώνη, αν γινόσουν μουσουλμάνος, τέτοιο παλικάρι που είσαι, θα γινόσουν άρχοντας τρανός!
- Δηλαδή, θα έκανα και σουνούτεμα; (=περιτομή)
- Ε, βέβαια…
- Άσε μπέη μου, δε γίνεται…
- Γιατί δε γίνεται; Όλα γίνονται!
- Να σου πω γιατί δε γίνεται. Όταν βαφτιζόμαστε εμείς οι χριστιανοί, ο παπάς κόβει λίγο μαλλί απ΄ το κεφάλι μας και το βάζει πίσω από το εικόνισμα του Χριστού - σημάδι ότι είμαστε δικοί του. Αν κάνω λοιπόν σουνούτεμα και γίνω μουσουλμάνος, θα έχει κι ο Μουχαμέτης το … αυτό - και όταν πεθάνω θα με θέλει να πάω στο δικό του παράδεισο. Για σκέψου λοιπόν, να με τραβάει ο ένας από το μαλλί κι ο άλλος από την ψωλή… Να βάλω σε αμάχη, για το χατίρι μου, τέτοιους μεγάλους προφητάδες; Θα βρω το μπελά μου… Άστο, καλύτερα! Οι διοικούντες τον στρατό του Βελή Πασά ζήτησαν συμβιβασμό. Πήγε ο Νικηταράς, ο Αυγερινός και ο Χασάν Φειδάς στο στρατόπεδο των Τούρκων. Είπαν και συμφώνησαν να μην χαλάσουν τον πύργο. Ο Κολοκοτρώνης να επιστρέψει στην Ζάκυνθο. Ο Αλή Φαρμάκης να μείνει στον πύργο ώσπου να μάθει ότι ο Κολοκοτρώνης πέρασε στην Ζάκυνθο και τότε να πάει στον Βελή Πασά να προσκυνήσει. 
Συμφώνησαν και υπόγραψαν χωρίς αντιρρήσεις. Υπέγραψαν ο Πασόμπεης, μπουλουκμπασήδες και αγάδες και ορκίστηκαν να παραδώσουν τρεις επίσημους Τούρκους σαν ομήρους «για ενέχυρο» για την εκπλήρωση της συμφωνίας. Κέρδισε αρκετό χρόνο ο Κολοκοτρώνης επήγε στο Πυργί μπαρκάρισε σ' ένα καΐκι, απόλυσε τους επίσημους Τούρκους που είχε για ενέχυρο, έστειλε ένα γράμμα στον Αλή Φαρμάκη, ότι είναι ασφαλής και υγιής. 
Μόλις απομακρύνθηκε γύρω στα δυο μίλια από την στεριά έφθασαν τα τούρκικα στρατεύματα του Βελή Πασά από την Γαστούνη για να τον συλλάβουν. Ο Κολοκοτρώνης έφθασε με ασφάλεια στην Ζάκυνθο και έγραψε στον Αλή Φαρμάκη. Ο Αλή Φαρμάκης αποφάσισε να φύγει από τον πύργο του και να παρουσιασθεί στον Βελή στην Τρίπολη. Άμα βγήκε από τον πύργο του μπήκαν οι Τούρκοι τον ρήμαξαν και άρπαξαν ότι βρήκαν.
 Όταν έφθασε Αλή Φαρμάκης πήγε στην Τρίπολη και παρουσιάσθηκε στον Βελή Πασά και εκείνος τον δέχθηκε, σαν φίλο του για να τον έχει όργανο για τους σκοπούς του. Όλοι περίμεναν ότι θα τον σκότωνε. Ο πονηρός όμως Βελής διέταξε να τον περιποιηθούν ώστε να προσελκύσει και τον Κολοκοτρώνη. Ο Βελής άφησε τον Αλή Φαρμάκη να πάει στα τσιφλίκια του ώσπου να έρθει ο Κολοκοτρώνης από την Ζάκυνθο και να ανέβουν μαζί στην Τρίπολη. Αυτός όμως, άμα ξέφυγε από τα χέρια του άσπονδου εχθρού του, πήρε μαζί του 50.000 γρόσια, έγραψε στον Κολοκοτρώνη να του στείλει καΐκι και μπαρκάρισε κρυφά από τον Μοριά να τον ανταμώσει στην Ζάκυνθο. Στην Ζάκυνθο τώρα οι δυο φίλοι βρίσκονταν εκτός κινδύνου και σκέπτονταν πως μπορεί ο Μοριάς να γλιτώσει από την τυραννία του Βελή Πασά. 
Μετά τη συνθηκολόγηση του Αλή Φαρμάκη, ο Κολοκοτρώνης γύρισε και πάλι στη Ζάκυνθο, όπου κατατάχθηκε στο Ελληνικό στρατιωτικό σώμα που είχαν οργανώσει οι Άγγλοι όταν κατέλαβαν το νησί, και, λίγο αργότερα, για τη δράση του εναντίον των Γάλλων, του απένειμαν τον βαθμό του ταγματάρχη. Υπηρέτησε στο σώμα αυτό ως τη διάλυση του, το 1817. Ο Αλή Φαρμάκης πέθανε πριν την επανάσταση. 
Τ' αδέλφια του Φαρμάκη, που ήσαν αγάδες στο Λάλα για να μην πεθάνει σε Φράγκικα χώματα ο αδελφός τους όπου θεωρούσαν ασυγχώρητο αμάρτημα αυτό έτρεξαν στην Τρίπολη και δια μεσιτείας του Γιάννη Δεληγιάννη και Σωτηράκη Λόντου πήραν από τον Βελή Πασά την άδεια και τον μετέφεραν κλινήρη στον Πύργο της Ηλείας και από εκεί στο Λάλα όπου μετά από λίγες ημέρες πέθανε, τον Μάιο του 1810, ετών 40. Η κηδεία του έγινε πάνδημος και μεγαλοπρεπής. 
Τον έκλαψε όλη η Τουρκιά της Ηλείας αλλά και της Γορτυνίας, επίσης και Έλληνες, επίσημοι αλλά και απλοϊκός λαός πήγαν στα ανάκτορα και συμπαραστάθηκαν στην λύπη της οικογένειας του Αλή Φαρμάκη. Ετάφη πίσω από τα ανάκτορα του Αλή αγά, σε πολυτελή τάφο. Η θέση ακόμη και σήμερα ονομάζεται «Μνήμα». Ιδού ένα από τα ποιήματα που αναφέρονται ακόμα στον Αλή Φαρμάκη: «Άνοιξη και καλοκαίρι Ο Αλή Βελής μ' ασκέρι πάει τη Λάλα και κυκλώνει 
Και στο κάστρο της ζυγώνει. Μήνυμα μ' ένα τσιράκι Στέλνει στον Αλή Φαρμάκη: Τον Κολοκοτρώνη αν δώσεις Την ζωή σου θα γλυτώσεις. Μα ο προύχοντας Λαλιώτης Άντρας είν', δεν είν' προδότης: Δε σ' τον δίνω, είν' αδερφός μου, Είναι αδερφοποιτός μου! Ο Καλιάς στάχτη ας γίνει Αδερφό δεν παραδίνει! Είμαι ο Αλή Φαρμάκη Με δικό μου μπαϊράκι. Αίμα το σπαθί μου στάζει Και το αίμα δε με σκιάζει!» Υπάρχει και αρβανίτικο τραγούδι για τον Αλή Φαρμάκη και τον Κολοκοτρώνη: Γκιθ μπότα κε τα θον ουν σε γιαπ Κολοκοτρών Γιαμ Αλή Φαρμάκη,ου κι εσπιε γκιάκν(ε) γκερ(ν)τε γλιου. Δηλαδή: Όλος ο κόσμος να το ειπή εγώ δεν δίνω τον Κολοκοτρώνη είμαι ο Αλή Φαρμακης, εγώ όπου' πάγω, το αίμα ως το γόνα.

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΣ : 
ΙΣΙΔΩΡΟΣ ΣΚΛΗΡΟΣ
ΠΤΥΧΙΟΥΧΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ,
 ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου